Yung totoo: Di napla-plano ang buhay. Mga di inaasahang pagtatagpo sa gabi, mga maling desisyon o kay hindi mo lang alam ang HIV status ng iyong partner, kailangan mo ng plano na mas malakas pa kaysa sa dasal! At buti nalang, mayroon tayong dalawang medisina sa Pilipinas na nagbibigay kontrol ng ating iyong sekswal na kalusugan nang parang isang bossing: ang PrEP at PEP.Â
PrEP: Iyong Pang-araw-araw na Pananggalang (Pre-Exposure Prophylaxis)
Isipin ang PrEP bilang iyong pang-araw-araw na bitamina para sa proteksyon. Ito ay isang gamot na iniinom araw-araw upang maiwasan ang impeksyon ng HIV. Ayon sa DOH, ito ang mga grupong itinuturing na may "malaking panganib" at lubos na inirerekomenda na uminom ng PrEP:
- Mga Lalaking Nakikipagtalik sa Lalaki (MSM) at Transgender Women (TGW) na nakikipagtalik sa pwerta/puki nang walang palagiang paggamit ng condom.
- Mga indibidwal sa serodiscordant relationships (kung saan ang isang partner ay HIV-positive at ang isa naman ay HIV-negative), lalo na kung ang positive na partner ay hindi pa virally suppressed.
- Sinuman na na-diagnose ng Sexually Transmitted Infection (STI) na hindi HIV, sa loob ng nakaraang anim na buwan.
- Mga indibidwal na madalas gumamit ng Post-Exposure Prophylaxis (PEP) sa nakaraang anim na buwan, na nagpapahiwatig ng patuloy na panganib sa impeksyon.
Ano ang benepisyo para sa'yo kapag patuloy kang umiinom ng PrEP:
- Halos Perpektong Proteksyon: Kapag iniinom araw-araw, ang PrEP ay 99% epektibo sa pagpigil sa impeksyon ng HIV.
- Kapayapaan ng Isip: Hindi mo kailangang umasa lamang sa iyong partner (bagaman dapat ka pa ring gumamit ng condom para sa iba pang impeksyon).Aktibong pinoprotektahan mo ang iyong sarili.
- LIBRENG Pag-akses!: Makakakuha ng gamot na PrEP nang libre o bahagyang subsidiya sa pamamagitan ng mga programa na pinapatakbo ng mga klinika tulad ng LoveYourself PH at mga treatment hubs ng Department of Health (DOH) sa buong bansa.
Mga Dapat Tandaan:
- Disiplina ay KAILANGAN: Dapat mo itong inumin nang tuloy-tuloy araw-araw upang makuha ang pinakamataas na proteksyon.
- Para lamang sa HIV: Sa HIV lang ito nagpoprotekta. Kailangan mo pa rin ng condom tulad ng PREMIERE Condoms na pananggalang laban sa iba pang mga STI (tulad ng syphilis at gonorrhea) at pagbubuntis.
- Regular na Check-ups: Kakailanganin mo ng HIV test bago magsimula at regular na pagsusuri ng dugo (karaniwan ay tuwing 3-6 buwan) upang matiyak na mananatili kang negative at kinakaya ng iyong katawan ang gamot.
PEP: Iyong Pang-emergency na Tableta (Post-Exposure Prophylaxis)
Kung ang PrEP ang iyong pang-araw-araw na bitamina, ang PEP ang 4-na-linggong pang-emergency. Ito ay isang regimen ng gamot na iniinom mo pagkatapos ng posibleng mataas na panganib na pagkakaroon ng HIV after a potential high-risk exposure to HIV.
Kailan gagamitin ang PEP:
- Maling paggamit ng condom sa pakikipagtalik sa isang partner na hindi alam ang status.
- Nagkaroon ka ng unprotected sex at nag-aalala ka.
Mahalaga ang Timing:
- 72-Oras na Deadline: Ito ang pinakamahalagang bahagi. DAPAT mong simulan ang PEP sa loob ng 72 oras (3 araw) ng posibleng pagkakalantad.Â
- Ang Buong 28-Araw na Marathon: Kailangan mong inumin ang mga tableta araw-araw sa loob ng buong 28 araw upang bigyan sila ng pagkakataon na maalis ang virus bago ikaw tuluyang magkasakit.
Mga Dapat Tandaan:
- Gumagamit ang PEP ng mas malakas na dosis ng gamot: Maaaring magkaroon ng pansamantalang epekto tulad ng pagduduwal, pananakit ng tiyan o pagkapagod.Â
- Hindi dapat regular!: Ang PEP ay dapat gamitin para sa mga emergency lamang. Kung paulit-ulit mo itong kailangan, mainam ang paggamit ng PrEP para sa pangmatagalan.
Maaari mong ma-access ang mga gamot na ito nang kumpidensyal at walang paghuhusga.
- Ang DOH Social Hygiene Clinics at mga community centers tulad ng LoveYourself at SAIL Clinic ay nagbibigay ng libre o bahagyang subsidiyang serbisyo ng PrEP at PEP.
- Maraming sentro ngayon ang tumatanggap ng walk-ins para sa PEP dahil sa limitasyon ng 72-oras. Tumawag o tingnan muna ang kanilang website upang kumpirmahin.
Ang kapayapaan ng isip pagdating sa iyong sekswal na kalusugan ay nangangahulugang mayroon kang tamang impormasyon at mga gamot na magagamit mo. Kung nasa panganib ka, huwag nang maghintay—gumamit ng PreP at PEP sa pag-iwas ng sakit ngayon!
Mga Sanggunian na Ginamit:
- Centers for Disease Control and Prevention (CDC). Preexposure Prophylaxis (PrEP) Fact Sheet.
- National Institutes of Health (NIH) HIVinfo. Post-Exposure Prophylaxis (PEP) Information.
- Department of Health (DOH) Philippines. National HIV and AIDS, and STI Prevention and Control Program.
- LoveYourself PH. Community Service Information on PrEP and PEP Access.